ZAMANI DURDURAN GÜZELLİKTE SAATLER

K

oleksiyonerler, yüzlerce yıldır ustalarla ilgileniyorlar... Tarihin en yetenekli sanatçılarının resimleri, kelimenin tam anlamıyla zamana meydan okumalarıyla ve sahiplerine getirdiği itibarla biliniyor. Örneğin Leonardo da Vinci’nin Salvator Mundi’si, 2017’de Christie’s tarafından satışa çıkarıldığında rekorlar kırdı. 450 milyon 312 bin dolara satılan tablo, şimdiye kadar satılan en pahalı sanat eseri unvanını aldı.

Londra Christie’s’teki Usta Ressamlar Uzmanı Milko Dickinson, koleksiyonerlik açısından bakıldığında piyasada ustaların çok sayıda ve farklı stillerdeki eserlerinin bulunmasının göz korkutabileceğini söylüyor. Peki o zaman bir koleksiyonerin dikkat noktaları neler olmalı? Avrupalı sanatçılar hakkında bilmeniz gerekenlere biraz daha yakından bakalım.

Bir parçayı kült yapan gerçekte nedir? Dickinson, “Teoride bu terim yalnızca tam olarak eğitilmiş, bağımsız çalışan, alanında uzmanlaşmış yerel sanatçılar için geçerlidir. Ancak pratikte öğrenci ve atölyeler tarafından yapılan resimler de bu tanıma dâhil edilir,” diye açıklıyor. Burada önemli olan sanat piyasasında tarihin birinci kriter olarak görüldüğü gerçeği.

Zanaatlarını Öğrenmek

Dickinson, “20. yüzyıldaki ressamların aksine, usta ressamların kendi başlarına çalışmaları nadirdi,” diyor. Usta ressamlar atölyeler düzenlerdi, böylece boya hazırlama gibi basit görevler ya da resimlerin daha az önemli kısımları asistanlara devredilebilirdi.

Pek çok tanınmış sanatçı zanaatlarını bu yollarla öğrendi ve eğitim erken yaşta başladı. Örneğin Michelangelo on üç yaşında çıraklık yaptı, Andrea del Sarto bir atölyeye katıldığında sadece yedi yaşındaydı. Bir ustanın eserini çağdaş bir resimle karşılaştırdığınızda ilk göze çarpan şey; ustanın kendisinin geliştirdiği eşsiz tekniktir.
 

Peki nasıl koruyacağız?

Usta resimlerinin korunmasına daima “tersine çevrilebilirlik” ilkesi rehberlik etmelidir. Resminiz ister tuval üzerine yağlıboya, ister panel üzerine tempera, bakır üzerine yağlıboya veya lapis lazuli veya mermer gibi alışılmadık bir destek üzerine boyanmış bir çalışma olsun, yapılan herhangi bir koruma çalışması ideal olarak geri alınabilmelidir. Koruma çalışmalarının, restore edilen resmin orijinaline sadık kalmasını sağlayacak deneyimli bir profesyonel tarafından yürütülmesi esastır. Ancak çoğu koleksiyoncu sahip olduğu eserleri koruma sürecini tek başına üstlenmek ister.

Eski sanat eserleri, yeni teknikler

Herhangi bir koruma çalışmasının, usta resimlerinde tecrübeli bir profesyonel tarafından dikkatli ve hassas bir şekilde yürütülmesi gerekir. 14. ve 18. yüzyılın başlarında sanatçılar tarafından kullanılan pigmentler, vernikler ve diğer malzemelerle çalışmak için gerekli bilimsel bilgiye ihtiyaç duymanın yanı sıra, konservatörün sonucun doğru olmasını sağlamak için koruma süreci boyunca kararlar alması gerekir. Ustaların resimleri genellikle dayanıklı olmalarına rağmen, yaşları ve saklandıkları ortam tedavi edilmesini gerektirebilecek bazı sorunlara yol açabilir:

Yüzey çatlakları: Eserler genellikle, boya tabakasının gevrekleşmesi ve dış nesnelerin resmin yüzeyiyle teması gibi faktörlerin neden olabileceği bir küçük çatlak (ya da kılcal damar kadar ince bir çatlak ağı) geliştirebilir. Boyanın ana tuvalden uzaklaşmaya başlamaması koşuluyla, küçük bir çatlak endişeye neden olmamalı. Ancak bu çatlağın ona bakan kişinin, resmin kompozisyonundan tam olarak yararlanmasını engellediği durumlarda; bir konservatör düzgün bir boya yüzeyi oluşturmak için çatlakları titizlikle boyayarak duruma yardımcı olabilir. Küçük çatlak, boya destekten pul pul dökülmeye başlayacak kadar yoğunsa, konservatör sorunlu bölgeleri yapıştırıcıyla işleyerek sağlamlaştırmalıdır.

Organik malzemeler: 14.-16. yüzyıllara tarihlenen kategorilerdeki en eski eserler tipik olarak ahşap panellere boyanırdı, ancak 17.-19. yüzyıllarda ahşap destekler de kullanılmıştır. Bu panellerin kalınlıkları yapıldıkları dönem ve coğrafi konumlarının yanı sıra, resmin boyutuna ve amacına göre de değişiyordu. Ahşap zamanla bozulur ve bu süreç suya veya tahta kurdu istilasına maruz kalmasıyla daha da kötüleşebilir. Bu durumlarda, konservatörlerin paneli incelterek hasarlı alanları kaldırması gerekebilir.

Yırtık tuvaller: Tuval üzerine yağlı boya resimler, farklı bir dizi koruma meselesi sunar: Tuval kırılgan hale gelebilir ve gözyaşı geliştirebilir. Bu gibi durumlarda, bir konservatör tuvali astar olarak bilinen –esasen, orijinalin arkasına yapıştırılmış ikinci bir tuvalle–güçlendirecektir. Astarsız bir usta resmine çok nadir rastlanır, ancak bu çalışmalara özellikle orijinal impastolarını (yüzeye karşı belirgin olan kalın boya uygulamasını tanımlamak için kullanılan terim) korudukları için ihtiyaç duyulur. Orijinal tuvale bir astarı sabitlemek için, bir koruyucuya ısı ve basınç uygulamak gerekir, her ikisi de düzleştirilmiş bir yüzeyle sonuçlanabilir. Tuvallerdeki yırtıklar ve delinmeler genellikle arka tarafta izole edilmiş yamalar ile onarılabilir, bu da tüm tabloyu kaplamaktan daha az travmatik bir süreçtir.

Pullanan boya: Bakır paneller özellikle 17. yüzyılda çok popülerdi çünkü pürüzsüz, metalik destek pigmentlerin parlaklığını artırarak mücevher benzeri bir yüzey elde etmeyi mümkün kılardı. Bazı durumlarda bakır üzerindeki boyalar, boya panelle kohezyonunu kaybettiğinde pullanmaya maruz kalabilir ve iyi bir konservatör, bunu düzeltmek için gereken adımlar konusunda tavsiyelerde bulunabilir. Ahşap üzerindeki bir boya sabit sıcaklık ve nem kontrollü bir ortamda depolanmazsa, ahşabın damarları boyunca eğilmesinin neden olduğu kopmuş veya dökülen boyadan da etkilenebilir.

Kir ve renk bozulması: Resminiz ahşap, kanvas, metal veya başka bir destek üzerindeyse, en yaygın ve görünür koruma sorunu, resmin yüzeyinde kir birikmesidir. Özellikle olduğundan koyu görünen bir tablo ile karşılaştığınızda, bunun nedeni genellikle kirlilik ve dumana yıllarca maruz kalmasıdır. Ek olarak, sanatçıların bitmiş resimlerine uyguladıkları cilalar zamanla bulanıklaşabilir veya sararabilir. Bir konservatör, kiri temizleyebilecek, gerekirse eski verniği kaldırabilecek ve resmin gerçek renklerinin takdir edilmesini sağlamak için yenisini uygulayabilecektir. Kaynak: Christie’s

Peki kime danışmalı?

Hâlihazırda koleksiyonerseniz ya da yeni başlamayı düşünüyorsanız, Yapı Kredi Özel Bankacılık’ın sunduğu Sanat Danışmanlığı hizmetinden faydalanabilirsiniz. Üstelik sadece ustalarda değil tüm sanat dallarında gereken bilgiye sahip olmak, doğru eserleri satın almak, yüksek koleksiyon değeri oluşturacak eserleri bulmak için ya da koleksiyonun nasıl korunacağı, yıpranan eserlerin nasıl onarılacağına dair detaylı bilgi almak için profesyonel uzmanlar sizi bekliyor. Tüm bunların yanı sıra Sanat Eserleri Kredisi ile dilediğiniz esere en uygun şartlarda sahip olmanız ve Sanat Eserleri Sigortası ile güvence altına alabilmeniz mümkün.

Detaylı bilgi için burayı ziyaret edebilirsiniz.