BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONFERANSI’NDAN HANGİ KARARLAR ÇIKTI?

D

ünya liderlerini, sivil toplumu, uluslararası kuruluşları ve işletmeleri iklim değişikliğiyle mücadele konusundaki rolleri ve eylemleri etrafında bir araya getiren iki haftalık COP26 zirvesi, 13 Kasım’da sona erdi. Aslında Glasgow’da gerçekleşen COP26’nın beklenen bitiş tarihi 12 Kasım’dı fakat taslak metindeki fosil yakıtlarla ilgili ifadede çıkan anlaşmazlık yüzünden zirve bir gün gecikmeyle bitti.

2015 yılında imzalanan Paris Anlaşması ile COP21 tarafları, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelere kıyasla 2°C’nin “çok altında” ve tercihen 1,5°C ile sınırlamak için önlemler almayı taahhüt etmişti. Hükümetler ayrıca emisyonları azaltma planlarını ortaya koyan “Ulusal Katkı Beyanları” oluşturma taahhüdünde bulunmuştu. Geldiğimiz noktada Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nden alınan raporlar, iklim değişikliğinin etkilerini önlemek için küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlama ve küresel sera gazı emisyonlarını 2050 yılına kadar net sıfıra indirme gereğini vurguluyor. Bununla birlikte, Ekim 2021’de yayınlanan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Gözden Geçirilmiş Sentez Raporu, 2030’da sera gazı emisyonlarında 2010’a kıyasla yaklaşık %16’lık bir artış öngörüyor, bunun da mevcut katkı beyanları tam olarak uygulansa bile yüzyılın sonuna kadar yaklaşık 2,7°C’lik bir sıcaklık artışına neden olabileceğini söylüyor. Bu çerçevede, COP26’nın gündemi hem acil hem de geniş kapsamlıydı.

COP26 tarafları 13 Kasım 2021’de, yani bir gün gecikmeyle Glasgow İklim Anlaşması’nı kabul etti. Anlaşma ile taraflar sera gazı emisyonlarını azaltmak ve 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşmak için bir dizi adım atmaya çağırıldı. COP26’nın en önemli özelliği, fosil yakıt kullanımının azaltılmasının ilk kez bir iklim zirvesinin sonuç bildirgesine girmesi oldu. Fosil yakıt teşviklerinin kaldırılması ve kömür kullanımının azaltılarak temiz enerjiye adil geçişin hızlandırılması çağırısı son derece önemliydi. Ancak bu noktada Çin ve Hindistan’dan itiraz sesleri yükseldi. Taslak metinde yer alan “kömürden çıkış” ifadesi bu itirazlar sonucunda sonuç bildirgesi metninde “kömür kullanımının azaltılması” şeklinde değiştirildi, ki zirvenin en çok tepki gören kısmı da buydu.

Öne çıkan kararlar neler?

COP26’da bir ilk daha yaşandı; ısınmayı 1,5°C ile sınırlamada doğanın rolü ve önemi resmen kabul edildi. Ormanların yok edilmesini sona erdirmek için atılan adımla, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 130’dan fazla ülke 2030 yılına kadar orman kaybını durdurmayı taahhüt etti. Bunun dışında ulusal katkılarını henüz güncellememiş olan ülkeler bir an önce harekete geçmeye davet edildi. 2025 öncesinde ve sonrasında iklim finansmanı için 100 milyar dolar hedefinin yerine getirilmesi için gelişmiş ülkelerin acilen harekete geçmesi çağırısında bulunuldu. Paris Anlaşması Taraflar Konferansı’nın 5 yılda bir toplanmasını öngörmesine rağmen, Glasgow’da tarafların gelecek yıl emisyon azaltma planları için yeniden bir araya gelmesi kararlaştırıldı.